Ngày 28 tháng 11 năm 2016 Hà Lan và Bỉ đã ký Hiệp ước điều chỉnh biên giới giữa hai nước ở khu vực Eijsden-Margraten thuộc tỉnh Limburg của Hà Lan và khu vực Wezet của Bỉ. Theo Hiệp ước biên giới giữa hai nước ký kết vào năm 1843 thì đường biên giới ở khu vực này là đi theo chỗ sâu nhất của sông Meuse (đường Thalweg).[1] Qua thời gian, đặc biệt là các công trình trị thủy được xây dựng dọc theo dòng sông này trong giai đoạn 1960 – 1980 và việc thay đổi dòng chảy do hai nước cùng thực hiện vào năm 1961 dẫn đến một số đảo nhỏ thuộc hai nước đã tách khỏi lãnh thổ chính, dịch chuyển về bờ đối diện.[2] Một phần lãnh thổ của Bỉ trước đây dịch chuyển sang bờ đối diện, nối vào lãnh thổ của Hà Lan, và ngược lại. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc thực thi pháp luật do lực lượng chấp pháp của nước này phải đi vào lãnh thổ của nước kia để tiếp cận đến phần lãnh thổ “bị trôi đi này.” Điều này khiến những phần lãnh thổ này trở thành nơi trú ẩn của tội phạm.
Vấn đề trở nên phức tạp và buộc hai nước phải xem xét nghiêm túc việc xử lý khó khăn trong chấp pháp khi cách đây vài năm một thi thể không đầu được phát hiện trên phần lãnh thổ của Bỉ “đã trôi về phía Hà Lan”.[3] Cảnh sát Hà Lan không thể tiếp cận vì đây vẫn là lãnh thổ của Bỉ. Trong khi cảnh sát Bỉ lại không thể đến hiện trường điều tra vì cần giấy phép đặc biệt để nhập cảnh vào Hà Lan “mượn đường” sang phần lãnh thổ đó của mình. Việc vượt sông cũng khó khăn do không có cầu tàu.
Sau các cuộc đàm phán, hai nước quyết định ký kết một điều ước mới điều chỉnh lại đường biên giới dọc theo sông Meuse. Hiệp ước điều chỉnh biên giới giữa vùng Eijisden-Margraten and Maastrict của Hà Lan và thành phố Wezet của Bỉ được ký ngày 26/11/2016, bắt đầu có hiệp lực vào ngày 01/01/2018. Điều 2(1) và (2) của Hiệp ước này quy định đường biên giới mới sẽ đi theo trung tuyến giữa đáy dòng sông Meuse.[4] Theo đó khoản (3) của Điều này quy định: “Các phần lãnh thổ của Bỉ nằm bên phía Hà Lan của đường biên giới mới sẽ được chuyển cho Hà Lan. Các phần lãnh thổ của Hà Lan nằm bên phía Bỉ của đường biên giới mới sẽ được chuyển cho Bỉ.”[5]
Nguồn: Việt hóa từ https://brussels-express.eu/belgium-and-the-netherlands-will-exchange-lands-starting-on-january-1st/
Ở đây có hai vấn đề pháp lý thú vị liên quan đến hai hình thức thụ đắc lãnh thổ trong luật quốc tế: chuyển nhượng (cession) và thụ đắc lãnh thổ mới hình thành (accretion) liên quan đến sự dịch chuyển của dòng sông biên giới (xem chi tiết tại Luật pháp quốc tế về thụ đắc lãnh thổ). Thứ nhất, thông thường khi dòng sông biên giới dịch chuyển từ từ do tác động tự nhiên thì đường biên giới cũng sẽ dịch chuyển theo. Nếu dosự dịch chuyển diễn ra nhanh chóng thì đường biên giới vẫn ở vị trí lòng sông cũ. Trong trường hợp giữa Hà Lan và Bỉ, đường biên giới không dịch chuyển theo dòng chảy mới của sông Meuse mà vẫn nằm ở vị trí dòng cũ của sông này. Thứ hai, đây là ví dụ gần đây nhất và hiếm hoi mà các quốc gia ký kết thỏa thuận trao đổi lãnh thổ, mà nếu nói chính xác là chuyển nhượng lãnh thổ (cession of territory).
Trần H.D. Minh
—————————————————————————–
[1] Xem tại http://wetten.overheid.nl/BWBV0006026/1983-04-01
[2] Trang điện tử của Chính phủ Hà Lan, The Netherlands and Belgium redraw their border, ngày 28/11/2016, xem tại https://www.government.nl/latest/news/2016/11/28/the-netherlands-and-belgium-redraw-their-border
[3] DW, Belgium, Netherlands peacefully redraw the border, fixing a jurisdicitonal burden, ngày 28/11/2016, tại http://www.dw.com/en/belgium-netherlands-peacefully-redraw-the-border-fixing-a-jurisdictional-burden/a-36563965
[4] Xem tại http://wetten.overheid.nl/BWBV0006650/2018-01-01
[5] Như trên.
Luật pháp Quốc tế 
Trả lời